تحلیل اخلاقی «اقتدار استاد» براساس شاخص «حق‌مداری» در رساله حقوقیه امام سجاد

Abstract

In response to what the teacher’s authority is in teaching from a moral point of view, Imam Sajjadchr('39')s stance is helpful. Descriptive-analytical study of Imam Sajjadchr('39')s view in the Legal Treatise shows that the type of relationship between the teacher and the learner due to the characteristics of scientific productivity, guiding and spiritual value in relation to the learner has a special place of value, which is achieved as “responsibility” for the teacher and as “right” for the students. Based on this conviction, a level of a kind of scientific and spiritual “guardianship” can be considered for the teacher, which puts the teacher’s authority into a responsible and trustworthy view, resulting in avoidance of such harms as self-centeredness, commanding and abuse, and the use of moral elements such as compassion, sympathy and a responsible attitude. It is in light of such a two-way relationship between the teacher and the learner that the path of education is traversed on the base of Islamic bases and instructional objectives are materialized.

در پاسخ اینکه اقتدار استاد در آموزش از منظر اخلاقی چگونه است دیدگاه امام سجاد راهگشاست. بررسی توصیفی ـ تحلیلی دیدگاه امام سجاد در رساله حقوقیه نشان میدهد نوع رابطه‌ای بین معلم و متعلم به‌واسطه ویژگی بهره‌مندی علمی و دانشی، هدایت‌بخشی و ارزشمندی معنوی در رابطه با متعلم دارای جایگاه ارزشی خاص است که به‌واسطه ایجاد «مسئولیت» برای استاد و «حق» برای شاگردان محقق میشود. براساس این دیدگاه میتوان مرتبه‌ای از یک نوع «ولایت» علمی و معنوی را برای استاد منظور ساخت که اقتدار استاد را وارد نگاهی مسئولانه و امانت‌انگارانه میسازد که نتیجه‌اش دوری از آسیب‌هایی چون خودمحوری، تحکم و سوءاستفاده و بهره‌مندی از عناصر اخلاقی چون مهرورزی، دلسوزی و نگاه مسئولانه است. در پرتو چنین رابطه طرفینی بین معلم و متعلم است که مبتنی بر مبانی اسلامی مسیر تعلیم و تربیت به شکل توأمان طی شده و اهداف آموزش محقق خواهد شد.