تأثیرِ حکمت‌های نهج ‌البلاغه بر ادبیات فارسی با محوریّت حکمت یکصد و سی و نهم، به استناد آیاتِ قرآن

Abstract

نهج‌ البلاغه پس از قرآن، در بین متون اسلامی در عالی ‌ترین درجه بلاغت، جزالت و اتقان و صحّت قرار دارد و شاید علمای اسلامی به اتّکایِ حدیثِ نبویِ «عَلیٌ مَعَ الْحَقِ و الْحَقُّ مَعَ عَلِی علیه السلام» نهج ‌البلاغه را برادر قرآن گفته‌اند، نهج‌البلاغه یا «أَخ ٱلقُران» معتبرترین منبعِ دینی بعد از قرآن است، که با قرآن کمالِ بستگی و ارتباط را دارد. نهج ‌البلاغه در کنار قرآن مجید، بسیاری از مطالبِ کتابِ آسمانی را شرح و بسط داده است. نوشتار پیش رو به تأثیر حکمت‌های نهج ‌البلاغه در ادبیات فارسی با محوریت حکمت 139 پرداخته است و در حد بضاعت سعی شده تا به پرسش‌های زیر پاسخی درخور داده شود، منشأ حکمت‌های نهج ‌البلاغه، قرآن کریم است؟ گسترهی تأثیر حکمت‌های نهج ‌البلاغه بر پهنه ادبیات فارسی تا چه میزانی است؟ بدیهی است آثار ادبیاتِ فارسی به صورت‌های مختلف از منبعِ وحی و به تبعِ آن از کلام امیرالمؤمنین علیه السلام، متأثّر بوده‌اند، این تحقیق در پیِ یافتنِ ریشه قرآنیِ حکمت‌ها و تأثیر معانی بلند آنها در ادبیات فارسی است. در این مقاله، حکمت یکصد و سی و نهم از حکمت‌هایِ نهج‌ البلاغه با توجّه به معنی لغات، مورد تعمّق و بازنگری قرار گرفته و به منابع قرآنی این حکمت و تأثیر آن در ادبیات فارسی پرداخته شده است. علما بر این عقیده‌اند که نهج‌ البلاغه تفسیر قرآن است، موضوع این نوشتار، یافتنِ سرچشمه‌های الهی سخنان امیرالمؤمنین علیه السلام، و نشان دادن بازتاب آن در آثار ادبیِ ایران است.