واقعه عاشورا در گفتمان ائمّه شیعه (علیه السّلام)

Abstract

به رغم این که واقعه عاشورا به عنوان یک رویداد در یک مقطعی از زمان اتفاق افتاد ولی این حادثه طی دوره های زمانی مختلف تبدیل به نهضت مانایی شد که تأثیرات آن بعد از سالیان متمادی هنوز در حال انتشار و فرهنگ سازی است. تحقیق حاضر بر آن است تا از جریان گفتمانی ائمه (ع) نسبت به واقعه عاشورا، با ترسیم دیدگاه های آنان، تصویری با تکیه بر منابع متقدم به دست دهد. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی با تکیه بر منابع دست اول تاریخی و حدیثی به حوزه گفتمان واقعه عاشورا نگریسته و تدوین شده است. دورة امام سجاد (ع) تا امام موسی کاظم (ع) دوره ای است که از نظر تاریخی دارای ویژگی های متفاوت از دوره پس از آن است. این دوره به دلیل نزدیک بودن به رویداد عاشورا گزارش های عینی تری نسبت به دوره های پسین دارد همچنین معاصر با دوره ای است که رویدادهای پر چالشی در تاریخ سیاسی خلافت به وجود آمد که از جمله می توان به سقوط بنی امیه و شکل گیری خلافت عباسی و بعد از آن اقدامات عباسیان در محدود کردن ائمه معصومین (ع) به عنوان مدعیان خلافت و رهبری جامعه اسلامی اشاره کرد. به دلیل سرگرمی دولت امویان برای حفظ حکومتش زمینه برای فعالیت های فکری، علمی و فرهنگی ائمه شیعه (ع) که همیشه زیر نظر دستگاه خلافت امری بودند بیشتر فراهم شد، در ادامه گفتمان امامان معصوم (ع) به دلیل محدودیت های شدید حکومتی برای ارتباط شیعیان با آنها، کوتاه بودن عمر هر یکی از ائمه اطهار (ع) و افزایش فشارهای خلافت عباسی بر ایشان مورد بررسی قرار گرفته است. با این حال در این جریان می توان از تلاش های امام رضا (ع) سخن گفت که بسترهای لازم را برای استمرار گفتمان واقعه عاشورا در جامعه فراهم کردند.

Despite the fact that the event of Ashura as an event took place at a certain point in time, but this event became the Mana movement during different periods of time, the effects of which are still spreading and creating culture after many years The present study aims to provide a picture of the discourse of the Imams (AS) regarding the event of Ashura, by drawing their views, relying on earlier sources. This research has been considered and compiled in the field of discourse of Ashura with a descriptive-analytical approach based on first-hand historical and hadith sources. The period of Imam Sajjad (AS) to Imam Musa Kazem (AS) is a period that historically has different characteristics from the period after it. This period has more objective reports than the later periods due to its proximity to the Ashura event It is also contemporary with a period in which challenging events arose in the political history of the Caliphate, such as the fall of the Benjamiyya and the formation of the Abbasid Caliphate, and the subsequent actions of the Abbasids in restricting the Imams of the Infallibles (AS) as Claimants of the caliphate and leadership of the Islamic community pointed out. Due to the entertainment of the Umayyad government to maintain its rule, the ground was prepared for more intellectual, scientific and cultural activities of the Shiite Imams (AS) who were always under the supervision of the Umayyad Caliphate. In the continuation of the discourse of the Infallible Imams (AS), due to the severe government restrictions on the Shiites' relationship with them, the short life of each of the Imams (AS) and the increasing pressures on the Abbasid Caliphate have been examined. However, in this process, we can talk about the efforts of Imam Reza (AS) who provided the necessary conditions for the continuation of the discourse of the Ashura event in society