گونه‌شناسی روایات امام حسن مجتبی

Abstract

According to many verses and narratives, Shi'ite Imams are the only ones after God and the Prophet who have complete knowledge of the teachings of Quran, its meaning and the purposes of its verses. Considering human’s needs, the Imams have interpreted and explained the verses of Quran. Regarding the significance and special place of typology of narrations in the exegesis of the Quran on the one hand, and a multitude of other Ahl al-Bayt ’s interpretive narrations on the other, in this paper, since the kinds of the hadiths related from Imam Hasan have not been known so far, we study only the interpretive narrations of this Imam. Although, compared to other Imams, the interpretive narrations of Imam Hasan are scare, such few accounts are good means to find out the attitude of the Imam towards the exegesis of the Quran. Accordingly, the most important types of the interpretive narrations of Imam Hasan are as follows: mentioning the occasions of revelation, expressing the meanings of vocabularies, expressing the inner meanings of the verses, explaining the verses by citing the examples, explaining the verses of commandments, mentioning the details of the stories in the Quran, relying on the verses, acting according to the verse by regarding its contents, the science of the Quranic recitation, the virtues and features of readingsurahs and verses. The methodology of Imam Hassan in the exegesisof the Quran is interpreting it according to the tradition, relying on the rules of Arabic language. Imam Hasan'sfoundations in the exegesis of Quran isthe Quranic guidance and preservation of it from distortion

به استناد بسیاری از آیات و روایات، ائمه اطهار تنها کسانی هستند که پس از خدا و پیامبر آگاهی کامل به معارف قرآن و مراد و مقصود آیات آن دارند. ائمه با توجه به نیاز بشر، به تفسیر و تبیین آیات قرآن کریم پرداخته‌اند. با توجه به اهمیت و جایگاه ویژۀ گونه‌شناسی روایات در تفسیر قرآن کریم از یک سو و کثرت روایات تفسیری اهل بیت از سوی دیگر، در این مقاله، با توجه به اینکه تاکنون روایات امام حسن در تفسیر گونه‌شناسی نشده، تنها روایات تفسیری امام حسن تحلیل و بررسی شده است. هرچند روایات تفسیری حضرت نسبت به امامان دیگر اندک است، همین روایات اندک دست‌مایۀ خوبی برای کشف نگاه امام حسن به چگونگی تفسیر است. بر اساس این پژوهش، مهم‌ترین گونه‌های تفسیری روایات امام حسن عبارت است از: ذکر سبب نزول، بیان معنی مفردات، بیان بطون آیات، تبیین آیات از راه بیان مصادیق، تبیین آیات الاحکام، ذکر جزئیات داستان‌های قرآن کریم، استناد و استشهاد به آیات، عمل به آیه با عمل به مفاد آن، علم قرائت، فضایل و خواص قرائت سوره‌ها و آیات. روش امام حسن در تفسیر قرآن کریم عبارت است از: تفسیر قرآن با سنت، استناد به قواعد زبان عرب. مبانی قرآن‌شناختی امام حسن در تفسیر قرآن کریم عبارت است از: هدایت گری قرآن و صیانت قرآن از تحریف