بازشناسی مفهوم حق از مقدمه رساله حقوق امام سجاد علا

Abstract

رساله حقوق امام سجاد در دورانی برضمیر مخاطبان اثر کرد که جامعه دچار مرگ اخلاقی شدیدی در سطح نخبگان خویش شده بود با اینکه اهل بیت سلام الله علیهم اجمعین منبع طرح صحیح دین در عالم اسلام از جانب پیامبر اکرم تان معرفی شده اند. اما سعی مخالفان ایشان در به بن بست کشیدن نظری و عملی جامعه اسلامی باعث تلفیق آموزه های غیراسلامی (یونانی و هندی و...) با اندیشه عالمان مسلمان گردید و همین امر منجر به گریز از واقعیت دین و متروک شدن آثار اخلاقی اهل بیت شده است. لذا برای مقابله با بیماری های مرگبار اخلاقی و فلسفی توجه به مضامین عبارات و آثار ایشان صلوات الله علیهم اجمعین تنها راه رهایی از بن بست های نظری و عملی می باشد. رابطه و پیوند بین واقعیت هدایت و فضیلت با مسأله تبیین حق همان چیزی است که این مقاله در صدد تذکرو طرح آن است. میدانیم هر تبیینی که از مفاهیم اصلی اخلاق ارائه دهیم موجب خواهد شد که سرنوشت فضایل اصلی به نحو خاصی، رقم بخورد؛ زیرا زمینه را برای تعیین و تصویر فضایل اخلاقی مهیا ساخته ایم بنابراین پیش نیاز این پرسش که چه فضیلتی در اخلاق، فضیلت اصلی شمرده می شود؟ این سؤال است که چه مفهومی در اخلاق مفهوم اصلی است؟ پرداختن به مفهوم حق به عنوان بنیادی ترین مفهوم اخلاقی یک راهکار جامع است. وقتی حقیقت اخلاق این باشد که هر صفتی از صفات انسان، هر نیروی از نیروهای انسان، حقی دارد که باید به او داده شود و انسان وظیفه ای در قبال آن دارد، دیگر نمی توان و نباید، اخلاق و فضائل اخلاقی را بدون شناخت اصل معنای حق و حقوق الهی مطرح نمود پس نهایتا وفاداری نسبت به حق محور فضائل شمرده می شود و توصیه به انصاف به معنای حق گرایی به عنوان توصیه به اصلی ترین فضیلت اخلاقی مطرح می گردد.