سیره علمی امام سجاد (ع) در برابر انحرافات فکری؛ بررسی موردی آسیب شناسی توحید

Abstract

The infallibles conducts, namely their documented traditions, are among the reliable references used in the historical records of Islamic thought. The beginning of the Umayyads and the change of caliphate to kingdom is considered among these important historical eras in Islam. In this period, Shia imams took specific steps to preserve and revive Islamic thought against obliquity based on their divine missions. One of such heating obliquities in the era of Imam Sajjad was the alteration of the issue of monotheism and formation of allegorical and illustrative obliquities. To confront such obliquities, Imam Sajjad implemented cultural and scientific measures in a way that the government of the time would not get sensitized. The present paper is to investigate Imam Sajjad's approach toward this issue in the most peak period of the history of Islam using Sahifeh Sajjadiyah. Using a content analysis model, the issue of monotheism as one of the political and religious issues in Sahifeh Sajjadiyah was analyzed, so that the degree of Imam Sajjad's opinion influence on the Islamic society of the Ummayads period is determined, and his strategy in persevering the concept and position of monotheism is proven. Controlling the socio-political situations of his time, Imam Sajjad used the method of praying to make a kind of pathology and to redefine the issue of monotheism as one of the pillars of Islamic society.

سیره معصومین به ویژه روایات مستند از ایشان از جمله منابع مورد استفاده در بررسی تاریخ اندیشه اسلامی است. آغاز خلافت بنی امیه و تبدیل خلافت به سلطنت از حساس ترین دوره های موثر بر اندیشه سیاسی اسلام بوده است. در آن ایام امامان شیعی: بنا بر وظیفه الهی در جهت حفظ و احیای اندیشه اسلامی در برابر انحرافات اموی اقدامات خاصی انجام دادند. یکی از انحرافاتی که در زمان امام سجاد (ع) به اوج خود رسید، تحریف مساله توحید و خداشناسی و شکل گیری عقاید انحرافی مشبهه و مجسمه بود. امام سجاد (ع) در برابر انحرافات فکری این گروه ها، اقدام به فعالیت های علمی و فرهنگی کرد تا بدون برانگیختن حساسیت دستگاه اموی با آنها مقابله کنند. این نوشتار بر آن است تا جهت گیری امام سجاد (ع) در حساس ترین دوره تاریخ اسلام را بر اساس «صحیفه سجادیه» مورد بررسی قرار دهد. در این نوشتار با استفاده از تحلیل محتوایی صحیفه سجادیه، مساله توحید به عنوان یکی از ابعاد سیاسی _ اعتقادی در صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار گرفته است، تا از این طریق مقدار تاثیرگذاری اندیشه امام سجاد (ع) بر جامعه اسلامی عصر اموی و راهبرد ایشان در جهت حفظ مفهوم و جایگاه توحید نشان داده شود. امام سجاد (ع) با تسلط بر وضع سیاسی و اجتماعی عصر خویش، با بهره گیری از روش دعا ضمن آسیب شناسی توحید به عنوان رکن اصلی جامعه اسلامی، به باز تعریف و تبیین آن توجه کرده اند.