تحلیل معنا شناختی « وحدت عددی » خداوند در بیان امام‌سجاد (ع)

Abstract

The proof of the real unity and the negation of the numerical unity of God is emphasized by the Quranic verses and the narratives, and the philosophical proofs such as the rules of the "United Essence" and "Mere Existence" prove it. But in this regard, Imam Sajjad(as) in twenty-ninth prayer of Sahifah Sajjadiyyah attributed numeric unity to God: "O God, numerical unity is for you". In explaining this statement and explaining the mechanism of its compatibility with rational and narrated reasons, various interpretations have been presented. The present article, using descriptiveanalytical method and paying attention to other traditions of Ahl-Al- Bait(AS), has compiled, elaborated and explained the most important interpretations presented and evaluated them to explain the selected commentary. According to the chosen viewpoint, the mere using of number for God is not problematic; what is problematic is a limitation that sometimes stems from attribution of numbers to Divine Essence; separation between the two statements of "third of the three" and "forth of the three" in the Qur'anic verses can be explained in the same way; Almighty Allah, at the same time has personal unity and collective unity, and is present and appearing in all aspects of existence. According to this explanation, the statement of Imam Sajjad(as) refers to the use of numerical unity on Allah's Essence, which indicates the collective and inclusive presence of Allah in all beings.

اثبات وحدت حقه حقیقی و نفی وحدت عددی خداوند، مورد تاکید آیات و روایات قرار داشته و براهین فلسفی مختلفی نیز آن را اثبات مینماید، اما در این میان، امام سجاد} در دعای بیست و نهم صحیفه سجادیه، وحدانیت عددی را به خداوند نسبت داده است: «لَکَ یَا اِلَهِی وَحْدَانِیَّةُ الْعَدَدِ». در توجیه این جمله و تبیین مکانیزم سازگاری آن با ادله نقلی و عقلی، تفاسیر مختلفی ارائه شده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی، تحلیلی و توجه به دیگر روایات اهل‌بیت] به جمع‌آوری، تنظیم و تبیین مهم‌ترین تفاسیر ارائه شده، پرداخته و ضمن ارزیابی آنها به تبیین تفسیر برگزیده پرداخته است. مطابق دیدگاه برگزیده، اطلاق عدد بما هو عدد بر خداوند مشکل‌آفرین نیست، آنچه مشکل‌آفرین است محدودیتی است که گاهی اطلاق اعداد بر ذات الهی در پی دارد. تفکیک میان دو تعبیر «ثالث ثلاثه» و «رابع ثلاثه» در آیات قرآنی نیز در همین راستا قابل تبیین است. خداوند متعال در عین وحدت شخصی، وحدت جمعی و سِعِی داشته و در تمام مراتب هستی، حضور و ظهور دارد. مطابق این توضیح، بیان امام سجاد} ناظر به اطلاق وحدانیت عددی بر ذات الهی است که بیانگر حضور جمعی و سریانی ذات الهی در همه هستی است.