Feasibility of The Influence of Imam Sādiq's Reading on Ḥamza b. Ḥabīb Kūfī’s

Abstract

Ḥamza b. Ḥabīb (80-156 H.) is one of the seven Kūfī Qur'anic readers (reciters), which proves that the most basic feature of his reading is reciting the holy Qur’an by Traditions (ḥadīth) without interfering his own personal opinions or authority (fatwā). Through examining his reading, therefore, we can reach that of the greatest Companions as well. The issue of traditional-based reading without personal fatwās is so prominent in Hamza's recitation that some scholars considered the study of this recitation as a way to achieve the Companions’ readings. Historical reports say that he used greatly Imam Sādiq (AS)’s (d. 148 H.) views, read the Qur'an directly to him, and differed with him only on 10 letters. If such reports are correct, we can without a doubt detect the Ahl al-Bayt (AS)’s reading of the holy Qur’an. The present research aims to investigate the reasons of such facts. The author believes that these reports refer to the prevailing tendency to Ahl al-Bayt in Kūfa community, which is very important for analysing the events of the early Islamic period, especially for those who study Qur’anic sciences.

حمزة بن حبیب (80–156ق)، یکى‌ از قاریان‌ هفتگانه کوفی است که گفته‌شده اساسیترین ویژگى قرائتش، فراگیری از طریق نقل و اثر بدون هیچ‌گونه اجتهاد و اختیار بوده به‌گونه‌ای که به‌واسطه بررسی قرائت او، میتوان به قرائت بزرگ‌ترین مشایخ و ممتازترین اساتید قرائت از صحابه دست یافت. مسئله نقل از طریق اثر بدون اجتهاد آن‌چنان در قرائت حمزه شاخص است که برخی از عالمان این دانش راه دستیابی به قرائت صحابه را، تأمل در قرائت حمزه دانسته و با مبنا قرار دادن قرائت حمزه، به مقایسه آن با دیگر قرائات پرداخته‌اند. در گزارش‌های تاریخی آمده است که وی بیشترین استفاده را از جعفر بن محمد الصادق(ع) (م148ق) داشته و قرآن را مستقیماً بر ایشان قرائت کرده و تنها در 10 حرف با آن امام اختلاف دارد. بیشک اگر این‌گونه گزارش‌ها صحّت داشته باشد و قرائت حمزه نیز به‌صورت کامل در دسترس باشد، راه وصول به قرائت اهل‌بیت (ع) امکان‌پذیر است. لذا در این پژوهش تلاش شده تا دلایل امکان چنین واقعه‌ای بررسی و تحلیل شود. مؤلف معتقد است که این گزارش‌ها، دالّ بر وجود جریان «اهل‌بیت محوری» در بوم کوفه بوده که بررسی آن به‌منظور تحلیل حوادث صدر اسلام به‌ویژه در حوزه علوم قرآنی برای پژوهشگران این عرصه بسیار ضروری است