The Consequences and Results of Imam Sadiq’s Cultural Engineering

Abstract

وجود الانحرافات الثقافیه و البدع الدینیه فی العصر الاموی ضاعف من ضروره اعاده النظر فی الثقافه الاسلامیه و لاسیما ثقافه المذهب الشیعی. ان اَنسب الظروف الثقافیه، الاجتماعیه و السیاسیه كانت تختص بعصر الامامین الصادقین، التی مهدت الارضیه و اتاحت فرصه ملایمه للقیام بالنشاطات الثقافیه.استفاد الامام الصادق(ع) من المناخات و الارضیه المتواجده فی عصره و تمكن من خلال القیام بنشاطات ثقافیه و اسعه بتصمیم و اداره النظام الثقافی للمجتمع الشیعی. هدف المقال الحالی هو الاجابه علی هذا السوال و هو الاستفسار عن اهم التبعات و نتایج الهندسه الثقافیه للامام الصادق(ع). من خلال دراسه المصادر و تجمیع و تحلیل المعلومات باسلوب وصفی ـ تحلیلی تم التوصل الی النتایج التالیه: اهم مكتسبات مساعی و نشاطات الامام الصادق(ع) هو توسیع وتطویر الشیعه، تنظیم الاعتقادات و المعتقدات، بلوره التنظیمات السیاسیه، دینامیكیه الفقه الشیعی و بلوره النظام التعلیمی المنسجم. فی الواقع تعد الهندسه الثقافیه للامام الصادق(ع) من موجبات بلوره الهیكلیه الثقافیه للشیعه من جانب و من جانب آخر مهدت الارضیه لتفعیل الثقافه و الحضاره الاسلامیه.

Cultural deviations and religious heresies during Umayyad period had increased the necessity of revising Islamic culture, especially the culture of Shi’ism. The most appropriate cultural, social, and political conditions were specific to the era of Imam Baqir and Imam Sadiq, referred to as Imamain Sadiqain, that provided an appropriate opportunity for cultural activities. Imam Sadiq utilized the context and background presented in his era and, in this manner, he was able to design and manage the cultural system of Shiite society with widespread cultural activities. The paper has intended to introduce the most important consequences and results of Imam Sadiq‘s cultural engineering. Surveying resources, collecting and analyzing the data with an analytico-descriptive method, the most important achievements of Imam Sadiq’s attempts and activities may be counted as: development of Shia religion, systematization of the beliefs, formation of the political organizations, Shiite jurisprudence dynamicity, and formation of coherent educational system. In fact, Imam Sadiq`s cultural engineering provided the causes of the formation of cultural structure of Shia, on the one hand and on the other hand, he provided the grounds for dynamicity of Islamic culture and civilization.

وجود انحرافات فرهنگی و بدعت‌های دینی در عصر امویان، لزوم بازنگری در فرهنگ اسلامی به‌ویژه فرهنگ مذهب تشیع را فزونی بخشیده بود. مناسب‌ترین شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مختص عصر امامین صادقین(ع) بود که فرصتی مناسب برای انجام فعالیت‌های فرهنگی را فراهم آورد. امام صادق(ع) از بسترها و زمینه‌های موجود عصر خویش بهره جست و توانست با انجام فعالیت‌های فرهنگی گسترده، نظام فرهنگی جامعه شیعه را طراحی و مدیریت نماید. هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که مهم‌ترین پیامدها و نتایج مهندسی فرهنگی امام صادق(ع) چه بود؟ با بررسی منابع و گردآوری و پردازش اطلاعات به شیوه توصیفی ـ تحلیلی نتایج ذیل حاصل شد: مهم‌ترین دستاوردهای تلاش و فعالیت امام صادق(ع)، توسعه تشیع، نظام‌مند شدن عقاید و باورها، شکل‌گیری تشکیلات سیاسی، پویایی فقه شیعی و شکل‌گیری نظام آموزشی منسجم میباشد. در واقع مهندسی فرهنگی امام صادق(ع) از طرفی موجبات شکل‌گیری ساختار فرهنگی شیعه و از طرف دیگر زمینه‌های پویایی فرهنگ و تمدن اسلامی را فراهم آورد.