Interactions of Imam Baqir and Imam Sadiq with the Butriyyah Sect

Abstract

تعد البتریه من احدی الطوایف الزیدیه، وكانت تقطن فی الكوفه قبل ثوره زید بن علی، وعندما بایعوا زیداً واعترفوا بامامته اصبحوا فی عداد الزیدیه استناداً الی بعض الروایات التاریخیه. تتطرق هذه الاطروحه الی البتریه باعتبارها احدی مدارس نقل الحدیث فی الكوفه، حیث لعبت هذه الطایفه الزیدیه المسبقه دوراً فعالاً وموثراً فی نشر افكارها وثقافتها داخل اوساط المجتمع الاسلامی فی الكوفه بالرغم من قصر عمرها. ثم تواصل الاطروحه بحثها حول طریقه تعامل الامامین الباقر والصادق علیهما السلام مع اتباع الطایفه البتریه سوابصوره مباشره او غیر مباشره، حیث كانت استراتیجیه الامامین هادفه ومستقبلیه، وكان التعامل المباشر للامامین مع اتباع هذه الطایفه یستند الی روح المحبه والتسامح واجتناب التوسل بالقوه، الامر الذی ادی الی صیانه وحده المجتمع الشیعی من التفرقه والتشتت، كما اسفر عن استقطاب اتباع هذه الطایفه داخل المجتمع الشیعی بسهوله. اما التعامل غیر المباشر للامامین مع هذه الطایفه فقد كان یستند الی التنویر والهدایه واعداد النخبه، الامر الذی حافظ علی حیاه وارواح الشیعه الامامیه من جهه و دفع اتباع البتریه الی الحافه والانزواتدریجیاً من جهه اخری عن طریق نشر و تبلیغ الافكار والعقاید الفقهیه والكلامیه السلیمه والمستلهمه من العقاید الامامیه، و تربیه واعداد نخبه من العلماوالمتكلمین الذین دابوا علی هدایه وارشاد افراد المجتمع، و تشكیل المنهج التربوی و العقایدی لاتباع الشیعه الامامیه فی الكوفه، و نشر و اشاعه هذه الافكار فی سایر المجتمعات المجاوره.

Butriyyah is a sub-sect of the Zaydiyyah sect of Islam, although according to some reports this sect existed in Kufa before the movement of Zayd, and they were only accepted as a sub-sect after they accepted the leadership of Zayd ibn Ali. This article accepts them as a sub-sect of Zaydiyyah, and analyzes the philosophical and cultural impacts that it had on Islam in the short time that it existed. Historical evidence suggests that Imams Baqir and Sadiq had two distinct methods of dealing with the followers of this sub-sect. The direct approach was to use caution when interacting with them, which led to the unity of the Shia faith and followers in society. They focused on the shared beliefs, and tried to bring them closer to the true Shia faith. The indirect approach that was applied led to the protection of the lives and beliefs of the Ithna ‘Ashari faith, and also exposed the Butris to the beliefs and jurisprudence of the Shia Ithna ‘Asharis.

بُتریه یکی از فرقه‌های زیدیه شمرده میشود. براساس برخی منابع، این گروه پیش از قیام زید‌ بن‌علی در کوفه حضور داشتند و با پذیرش امامت زید بن علی در شمار زیدیه قرار گرفتند. مقاله حاضر، بتریه را به عنوان بخشی از جریان حدیثی کوفه، یک گروه پیش‌زیدی میداند که نقش فعال و تاثیرگذاری در مناسبات فکری و فرهنگی داشتند و با این پیش‌فرض میکوشد به بررسی تعامل امام باقر و امام صادق با آنان بپردازد. مطالعات تاریخی نشان میدهد سبک این دو امام در تعامل با این گروه، مبتنی بر دو راهبرد مستقیم و غیرمستقیم بوده است. راهبرد مستقیم ایشان که در قالب مدارا، پرهیز و احتیاط در رویارویی با بتریمذهبان جلوه نمود، سبب شد وحدت اجتماعی شیعیان حفظ شود و علاوه بر هم‌گرایی در باورهای مشترک، بیشترین کوشش ممکن برای جذب آنان انجام شود. راهبرد غیر مستقیم که نمود آن در روشن‌گری، هدایت‌گری و نخبه‌پروری بود، علاوه بر حفظ جان و عقاید امامی مذهبان، انزوای بتریه را از یک سو و نظام‌مند شدن باورهای فقهی و کلامی امامیه، پرورش نخبگان، شکل‌گیری نظام آموزشی امامیه در کوفه و توسعه تشیع را از سویی دیگر در پی داشت.