Juridical Thoughts at the 2nd Century AH and Their Influence on the Evolution of the Islamic Concept of “Sunna”

Abstract

Tradition is a concept with a background as old as the history of Islam and like other ancient concepts needs to be investigated to know what sort of effects the passage of time has imposed on its meaning. It seems that the major evolution in its meaning has occurred during the first two centuries AH, the time in which most Islamic sciences were formed. Apparently later the term remained as a stable concept in all Islamic sciences. For a more efficient understanding of the concept, it is necessary to: analyze the concept evolutions occurred in the first two centuries and to trace the relation between its new and old meanings. Also different social currents by which such evolutions in meaning were imposed or supported ought to be identified. For this purpose, this essay is aimed at investigating the concept and function of the term prophetic tradition from the perspective of the schools like Partisans of Athar, old Partisans of Hadith, Partisans of intellectual reasoning and the intellectual school of Imam Sadiq, through an approach in history of ideas. The influence of such schools of thought on the evolution of the concept of tradition is significant due to the fact that all these schools were established during the second century AH, the century marked as the formative period of Islamic sciences. The more stabilized meaning of tradition in later centuries was the result of the efforts made by the scholars in the previous centuries.

سنت، مفهومی به قِدْمَتِ تاریخ اسلام است و همچون همه مفاهیم کهن دیگر، جا دارد پرسیده شود گذشت زمان چه اثری بر تغییر معنای آن داشته است. به نظر میرسد عمده تحولات احتمالی معنای آن در دو سده نخست هجری و به‌ویژه، سده دوم ـ عصر شکل‌گیری علوم اسلامی ـ روی داده، و بعدها معنای این اصطلاح کلیدی در علوم اسلامی مختلف، از پایداری بیشتری برخوردار گردیده است. برای درک بهینه این مفهوم لازم است که تحولات آن در دو سده نخست هجری، و هم، رابطه میان مفهوم متاخر اصطلاح با مفاهیم پیشین آن کاویده شود؛ همچنان که باید جریانهای اجتماعی مختلفی را شناسایی کرد که چنین تحولاتی را پدید آوردند، یا از آنها حمایت کردند. بدین منظور، بناست که در این مطالعه مفهوم و جایگاه سنت نبوی را در نظام فکری اصحاب اثر، اصحاب حدیث متقدم، اصحاب رای، و مکتب فکری امام صادق (ع) از رویکرد تاریخ انگاره‌ها بازشناسیم. اثر این مکاتب فکری بر تحول مفهوم سنت از آن رو شایان توجه است که همه این مکاتب در سده 2ق و عصر پایه‌گذاری علوم مختلف اسلامی ظهور کردند و مفهوم تثبیت شده سنت که در عصرهای بعد رواج کامل یافت، از کوششهای فکری و تعاملات آنها اثر پذیرفت.