واکاوی استراتژی توجیهی در گفتمان امام علی(ع) (مورد پژوهانه: نامه امام به عثمان بن حنیف)
چکیده: در یک فرایند گفتمانی، عوامل متعددی باید نقش خود را به‌خوبی ایفا نماید تا ارتباط میان طرفین گفتمان شکل بگیرد و پس از آن اثرگذاری و اقناع مخاطب تحقق یابد. یکی از این عوامل، تعیین استراتژی و ابزارهای مختلف زبانی است که یک سخنور ماهر با شناخت آنها و آگاهی بر زمان و مکان و نحوه استفاده از آنها، بر نفوذ کلام خویش می افزاید. صلاحیت عمل‌گرایانه سخن پرداز در تعیین شگردها و ابزارهای ویژه هر راهبردی تضمینکننده کنش اجرائی پیام گیر است. از جمله این استراتژی ها، استراتژی توجیهی است. بر اساس این استراتژی، سخنگو در پی آن است تا با دستورالعمل ها، توصیه ها و امر و نهی ها، در رفتار مخاطب خویش تأثیر گذارد و او را وادار به انجام کاری نماید. این نوشتار بر آن است تا با در پیش گرفتن روش توصیفی- تحلیلی به بررسی استراتژی توجیهی در نامه امام علی (ع) به عثمان بن حنیف، کارگزار خود در بصره بپردازد. دستاورد پژوهش بیانگر آن است که امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام به‌عنوان یک سخنور بینظیر در تاریخ سیاسی-اجتماعی اسلام، از طریق کاربست استراتژی های متنوع گفتمان ازجمله استراتژی توجیهی، افکار مخاطب/مخاطبین را در عالم واقعی یا در دنیای ذهن به تحرک و پویایی واداشته است. تنوع در شگردهای توجیهی مثل افعال کنشی غیرمستقیم، جملات توبیخی، تنبیهی و استفهامیِ پی درپی و هارمونی ناشی از واژگان و سجع، نقش بزرگی در فرایند اقناع مخاطب دارد. کاربست گفت کنش های غیرمستقیم با بسامد بیشتر نشان از غلبه راهبرد احترام و پس از آن مکانیزم استفهام بیانگر به چالش کشیدن ذهن مخاطب جهت یافتن پاسخی منطقی و اقناع وی از طریق استدلال است. فراز ابتدائی نامه توبیخ آمیز بوده ولی به دنبال آن تا پایان‌نامه صبغه ارشادآمیز به خود می گیرد.
| contributor author | جانقربان، خسرو | fa |
| contributor author | رسول نیا، امیر حسین | fa |
| contributor author | صیادی نژاد، روح الله | fa |
| date accessioned | 2025-03-15T10:00:24Z | |
| date available | 2025-03-15T10:00:24Z | |
| identifier uri | http://hdl.handle.net/110/22892 | |
| description abstract | در یک فرایند گفتمانی، عوامل متعددی باید نقش خود را به‌خوبی ایفا نماید تا ارتباط میان طرفین گفتمان شکل بگیرد و پس از آن اثرگذاری و اقناع مخاطب تحقق یابد. یکی از این عوامل، تعیین استراتژی و ابزارهای مختلف زبانی است که یک سخنور ماهر با شناخت آنها و آگاهی بر زمان و مکان و نحوه استفاده از آنها، بر نفوذ کلام خویش می افزاید. صلاحیت عمل‌گرایانه سخن پرداز در تعیین شگردها و ابزارهای ویژه هر راهبردی تضمینکننده کنش اجرائی پیام گیر است. از جمله این استراتژی ها، استراتژی توجیهی است. بر اساس این استراتژی، سخنگو در پی آن است تا با دستورالعمل ها، توصیه ها و امر و نهی ها، در رفتار مخاطب خویش تأثیر گذارد و او را وادار به انجام کاری نماید. این نوشتار بر آن است تا با در پیش گرفتن روش توصیفی- تحلیلی به بررسی استراتژی توجیهی در نامه امام علی (ع) به عثمان بن حنیف، کارگزار خود در بصره بپردازد. دستاورد پژوهش بیانگر آن است که امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام به‌عنوان یک سخنور بینظیر در تاریخ سیاسی-اجتماعی اسلام، از طریق کاربست استراتژی های متنوع گفتمان ازجمله استراتژی توجیهی، افکار مخاطب/مخاطبین را در عالم واقعی یا در دنیای ذهن به تحرک و پویایی واداشته است. تنوع در شگردهای توجیهی مثل افعال کنشی غیرمستقیم، جملات توبیخی، تنبیهی و استفهامیِ پی درپی و هارمونی ناشی از واژگان و سجع، نقش بزرگی در فرایند اقناع مخاطب دارد. کاربست گفت کنش های غیرمستقیم با بسامد بیشتر نشان از غلبه راهبرد احترام و پس از آن مکانیزم استفهام بیانگر به چالش کشیدن ذهن مخاطب جهت یافتن پاسخی منطقی و اقناع وی از طریق استدلال است. فراز ابتدائی نامه توبیخ آمیز بوده ولی به دنبال آن تا پایان‌نامه صبغه ارشادآمیز به خود می گیرد. | fa |
| language iso | الفارسية | ar |
| language iso | Persian | en_US |
| language iso | فارسی | fa |
| title | واکاوی استراتژی توجیهی در گفتمان امام علی(ع) (مورد پژوهانه: نامه امام به عثمان بن حنیف) | fa |
| type | مقاله | |
| type | بحوث و مقالات | ar |
| type | Article | en_US |
| journal title | پژوهشنامه نهج البلاغه | fa |
| source Database | ISC | |
| contenttype | فقط بيانات | ar |
| contenttype | Metadata Only | en_US |
| contenttype | فراداده | fa |
| subject keywords | استراتژی توجیهی | fa |
| subject keywords | گفتمان امیرالمؤمنین | fa |
| subject keywords | عثمان‌بن‌حنیف | fa |
| subject keywords | کاربردشناسی | fa |
| subject keywords | بافت | fa |
| subject keywords | سلطه | fa |
| source Onlinelink | https://search.isc.ac/DL/Lend%20Service/LendService/Get_TitleSearchResultDetail.aspx?DTC=8&DC=1345572 |