واکاوی ابعاد رهبری تعالیبخش علوی بر مبنای نهج‌البلاغه: توسعه نظریه رهبری تحول‌آفرین با رویکرد مدیریت اسلامی

Abstract

رهبری تحول‌آفرین، سبکی از رهبری است که در آن رهبر و پیروان تلاش میکنند با تشویق و الهام‌بخشی به سطوح متعالی، موفقیت سازمان را موجب شوند. آموزه‌های اسلام به عنوان مجموعه‌ای دربردارنده ابعاد گوناگون سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها است که توجه به موضوع سرپرستی، رهبری و روابط میان‌فردی، از جمله آن‌ها شمرده میشود. نوشتار پیش‌رو درصدد است تا از طریق بررسی گفتارهای امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به‌عنوان الگوی انسان کامل و با الهام‌گیری از سبک تحول‌آفرین، الگوی رهبری تعالیبخش را ارائه نماید. به منظور دستیابی به مؤلفه‌های مدل رهبری تعالیبخش، متن کتاب شریف نهج‌البلاغه با روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که نتیجه طبقه‌بندی آن در نرم‌افزار Maxqda2020، شامل 819 کد اولیه، 186 مضمون پایه، 27 مضمون سازمان‌دهنده و 6 مضمون فراگیر بوده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مدل رهبری تعالیبخش مبتنی بر شخصیت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، شامل شش بعد اصلی «هدایت راهبردی»، «هم‌افزایی میان‌فردی»، «پرورش قدرت شناختی»، «تقویت آینده‌نگری راهبردی»، «توسعه زیرساخت‌های رشد» و »پشتیبان در توسعه فردی» است. در مجموع الگوی رهبری تعالیبخش علوی، نه تنها میتواند یک جایگزین مناسب و اسلامی بر سبک رهبری تحول‌آفرین غربی باشد، بلکه میتواند به عنوان یک الگوی کامل و بینقص به جهانیان معرفی شود؛ چرا که انتقادات وارده به سبک رهبری تحول‌آفرین مانند سوءاستفاده از قدرت و عدم توجه به اخلاق، دیگر در الگوی رهبری تعالیبخش علوی مطرح نیستند.